Bất khả kháng trong pháp luật dân sự Việt Nam đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ các bên khi có sự kiện trọng yếu, khách quan làm thay đổi căn bản khả năng thực hiện hợp đồng hoặc nghĩa vụ pháp lý khác. Các trường hợp phổ biến thường gặp là thiên tai như bão lụt, động đất; các hành vi chính sách quốc gia như phong tỏa biên giới, cấm vận; hoặc sự kiện bất ngờ như dịch bệnh bùng phát rộng. Khi xảy ra bất khả kháng, các bên có thể được miễn trừ trách nhiệm thi hành hoặc yêu cầu điều chỉnh nghĩa vụ nhằm đảm bảo công bằng và hợp lý. Người dân và doanh nghiệp thường được khuyến nghị tích cực hợp tác, thông báo và giữ gìn bằng chứng liên quan để bảo đảm quyền lợi theo quy định. Việc này góp phần không nhỏ duy trì trật tự pháp lý ổn định và hạn chế tranh chấp kéo dài. Khi một sự kiện bất ngờ xảy ra vượt ngoài khả năng kiểm soát – như thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hay thay đổi chính sách pháp luật – các bên trong hợp đồng có thể được miễn trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ nếu đó là sự kiện bất khả kháng . Trong lĩnh vực pháp luật Việt Nam, khái niệm bất khả kháng rất quan trọng để bảo vệ các bên trong hợp đồng khi xảy ra những sự kiện vượt ngoài khả năng kiểm soát của con người, khiến họ không thể thực hiện nghĩa vụ theo đúng cam kết. Bất khả kháng thường được xác định là các hiện tượng thiên tai như bão, lũ lụt, động đất hoặc các sự kiện xã hội như chiến tranh, đình công lớn hoặc các quy định pháp luật đột xuất. Việc nhận diện đúng bất khả kháng giúp bên bị ảnh hưởng miễn trừ trách nhiệm không thực hiện hay thực hiện chậm nghĩa vụ hợp đồng, tránh các tranh chấp pháp lý không cần thiết. Tuy nhiên, quyền lợi này đồng thời đi kèm với nghĩa vụ thông báo kịp thời cho bên còn lại và có các biện pháp giảm thiểu thiệt hại phát sinh. Có thể thấy, hiểu đúng về bất khả kháng không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp mà còn góp phần duy trì sự ổn định và công bằng trong quan hệ dân sự. Bất khả kháng là một ngoại lệ của hợp đồng cho phép bên vi phạm không chịu trách nhiệm vì lỗi do các yếu tố khách quan không thể lường trước và khắc phục được. Bài viết này tìm hiểu các trường hợp bất khả kháng, các yếu tố cấu thành sự kiện bất khả kháng và điều kiện áp dụng quy định miễn trách do sự kiện bất khả kháng.
