Tội cướp tài sản và tác động tâm lý đối với nạn nhân trong cuộc sống xã hội hiện đại

Ngoài hậu quả vật chất, tội cướp tài sản gây tổn hại sâu sắc về mặt tâm lý cho nạn nhân, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tinh thần và quan hệ xã hội của họ. Nỗi sợ bị tổn thương, mất an toàn và cảm giác bất lực dễ dẫn đến trạng thái lo âu, trầm cảm, thậm chí giảm sút hiệu quả trong công việc và cuộc sống thường ngày. Các nghiên cứu tại Việt Nam đã chỉ ra rằng người từng trải qua vụ cướp tài sản thường cần sự hỗ trợ tâm lý chuyên nghiệp hoặc sự giúp đỡ từ gia đình, bạn bè để hồi phục. Bên cạnh đó, xã hội và hệ thống pháp luật cần quan tâm và có các chính sách hỗ trợ về mặt y tế tâm thần cho người bị hại nhằm góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống sau sự kiện phạm pháp. Từ góc độ pháp lý, tội cướp tài sản không chỉ là hành vi xâm phạm tài sản về vật chất mà còn là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự ổn định tâm lý cộng đồng, đòi hỏi các hoạt động xử lý và phòng ngừa phải toàn diện hơn để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Chủ thể của tội cướp tài sản theo Điều 168 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) là bất kỳ người nào có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự, cụ thể: - Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật Hình sự có quy định khác. Quá trình sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự Việt Nam nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về tội cướp tài sản luôn được chú trọng nhằm kịp thời điều chỉnh các quy định không còn phù hợp với thực tiễn. Các dự thảo sửa đổi gần đây tập trung vào việc cụ thể hóa hơn nữa biểu hiện hành vi phạm tội, rõ ràng trong các tình tiết tăng nặng và giảm nhẹ nhằm bảo đảm việc xét xử công bằng, khách quan. Hơn thế, các quy định về trách nhiệm hình sự đối với tổ chức hoặc cá nhân liên quan cũng được đưa vào để phòng ngừa hiệu quả hơn tội phạm có tổ chức như tội cướp tài sản. Việc mở rộng phạm vi bảo vệ tài sản, tăng cường quyền lợi bảo vệ nạn nhân và người làm chứng là điểm mới nổi bật nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu thập chứng cứ và xử lý vụ án chính xác hơn. Điều này thể hiện sự tiến bộ của pháp luật Việt Nam trong việc thích nghi với diễn biến phức tạp của tội phạm, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý xã hội và bảo vệ giá trị tài sản trong cộng đồng. Tuy nhiên đối với cưỡng đoạt tài sản thì “người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi” chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.