Sự khởi nguồn và phát triển các câu chuyện về yêu quái trong lịch sử Việt Nam

Ngược dòng lịch sử, các câu chuyện về yêu quái đã được hình thành và phát triển song hành với tiến trình lịch sử và nền văn hóa dân gian của Việt Nam. Những truyền thuyết này xuất hiện từ rất sớm, gắn bó mật thiết với đời sống tưởng tượng và tín ngưỡng của các cư dân bản địa qua nhiều thời kỳ. Ban đầu, yêu quái là biểu tượng của các lực lượng tự nhiên không thể kiểm soát, được nghìn đời con người thêu dệt qua các câu chuyện truyền miệng. Dần dần, các câu chuyện ấy được chép lại trong các tập truyện, sử liệu, phản ánh sự phong phú và đa dạng của văn hóa các dân tộc Việt. Sự phát triển của yêu quái cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các luồng tư tưởng tín ngưỡng ngoại lai kết hợp với yếu tố địa phương, tạo nên những hình thức yêu quái đặc trưng riêng biệt từng vùng miền. Việc tiếp nhận và lưu giữ các câu chuyện yêu quái qua nhiều thế kỷ chính là dấu hiệu của sự bền vững và sức sống mãnh liệt của truyền thống dân gian Việt Nam trong đời sống tinh thần. Yokai (妖怪 – Yêu Quái ) là một loại quái vật và linh hồn siêu nhiên trong văn hóa dân gian Nhật Bản. Từ “Yokai” được tạo thành từ hai từ gốc Hán có nghĩa là “mê hoặc, hấp dẫn, tai họa” và “bóng ma, bí ẩn”. Yêu quái là chủ đề được khai thác đầy sáng tạo trong văn học và nghệ thuật dân gian Việt Nam qua nhiều thế kỷ, trở thành nguồn cảm hứng phong phú cho các tác phẩm dân gian, chèo, tuồng, ca trù hay tranh dân gian Đông Hồ. Trong các tác phẩm này, yêu quái thường được xây dựng với những đặc tính vừa huyền bí vừa gần gũi, mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc phản ánh thái độ sống, phản ánh các giá trị đạo đức cũng như những mâu thuẫn xã hội. Ví dụ, trong truyện cổ tích, yêu quái thường là thử thách mà nhân vật chính phải vượt qua để chứng tỏ lòng dũng cảm và trí tuệ. Các hình tượng yêu quái trong tranh dân gian còn thể hiện quan điểm về thiện ác một cách rõ ràng, giúp người xem nhận thức và rút ra bài học cuộc sống. Sự đa dạng trong biểu đạt về yêu quái không chỉ làm phong phú nền văn hóa nghệ thuật mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn truyền thống, truyền tải những giá trị tinh thần đặc trưng của dân tộc Việt. Đây cũng chính là minh chứng cho sức sống bền bỉ và sự sáng tạo không ngừng trong việc kết nối người Việt với nguồn cội lịch sử qua hình ảnh yêu quái. Khám phá thế giới yokai huyền bí trong văn hóa Nhật Bản, từ truyền thuyết đến anime, và những yêu quái đại diện cho từng vùng đất Nhật.